КРАТКИЙ БИОГРАФИЧЕСКИЙ ОЧЕРК О ЕЛЮБАЕВЕ ЖУМАГЕЛЬДЫ САКЕНОВИЧЕ
о профессиональной, научной, педагогической и общественной деятельности доктора юридических наук, почетного профессора Казахского национального университета им. аль-Фараби, Евразийского национального университета им. Л.Н.Гумилева, Казахского гуманитарно-юридического университета, Каспийского общественного университета, академика Российской академии естественных наук (РАЕН РФ), академика Петровской академии наук и искусств (Санкт-Петербург, РФ)
Жумагельды Сакенович Елюбаев, родился 4 марта 1954 года в совхозе «Кутузовский» Иртышского района Павлодарской области в семье первоцелинников. Позже, его родители вернулись в Омскую область Российской Федерации, на исконную землю своих предков, где прошли детство и юность Жумагельды Сакеновича.
Школьные годы его прошли в селе Сибирском Нововаршавского района Омской области, хотя обучался он в трех разных школах: Сибирской начальной школе, Александровской восьмилетней школе и Нововаршавской средней школе, где в 1971 году получил аттестат о среднем образовании.
Свою трудовую деятельность он начал в октябре 1971 года в Сибирском хлебоприемном предприятии в качестве слесаря по ремонту технологического оборудования.
С мая 1972 года по июнь 1975 года проходил срочную военную службу в морских частях пограничных войск Комитета государственной безопасности СССР на острове Сахалин, охраняя советско-японскую государственную границу. За образцовое выполнение воинского долга был награжден двумя почетными знаками «Отличник пограничных войск» первой и второй степени. В период военной службы вступил в ряды КПСС.
После демобилизации из рядовой вооруженных сил СССР, в период с сентября 1975 года по октябрь 1976 года, работал водителем на том Сибирском хлебоприемном предприятии.
С сентября 1976 года по июнь 1981 года обучался, сначала, на рабфаке (подготовительном отделении), а затем на судебно-прокурорском факультете Свердловского юридического университета им. Р.А.Руденко (ныне Уральский государственный юридический университет). В студенческие годы Жумагельды Сакенович активно занимался общественной работой: избирался заместителем студенческого профкома института и членом комитета комсомола института, назначался комиссаром студенческого строительного отряда, председателем студенческого совета.
После окончания института, до июня 1982 года, работал инспектором отдела охраны общественного порядка в транспортной милиции на станции «Свердловск-пассажирский» в звании лейтенанта милиции. Здесь он избирался секретарем первичной партийной организации отдела внутренних дел на транспорте.
В июне 1982 года, Жумагельды Сакенович был избран народным судьей Ивдельского городского народного суда Свердловской области, где проработал до июня 1987 года. В этот период, он избирался секретарем первичной партийной организации суда, прокуратуры и адвокатуры города Ивделя. Активно публиковался в городской газете, был в числе доверенных лиц при организации выборов в депутаты Верховного Совета СССР тогдашнего Первого секретаря Свердловского обкома коммунистической партии Бориса Николаевича Ельцина, впоследствии, после распада Советского Союза, ставшего первым Президентом Российской Федерации.
С июня 1987 года и по настоящее время, профессиональная, научная, педагогическая и общественная деятельность Жумагельды Сакеновича связана с Республикой Казахстан.
По завершении профессиональной деятельности в России, он был приглашен на судейскую работу в Казахскую ССР, и 4 июля 1987 года на сессии Алма-Атинского городского совета народных депутатов был избран заместителем председателя Алма-Атинского городского суда по уголовным делам. Этот суд тогда, и сейчас, являлся и является самым крупным судом второй инстанции в системе судов Казахстана.
За время работы на этой должности он, при всемерной поддержке тогдашнего председателя Алма-Атинского городского суда Валерия Николаевича Буловича (ныне пребывающего в статусе судьи Верховного Суда РК в отставке), внес значительный вклад в формировании единообразной судебной практики по уголовным делам в судах первой и второй инстанции города Алма-Аты. Особо необходимо отметить его роль в выработке законной, справедливой и гуманной практики назначения наказаний за совершение преступлений, не относящихся к категории тяжких и особо тяжких. Пребывая в этой должности, Жумагельды Сакенович создал систему повышения квалификации молодых судей, организовав их обучение на основе анализа судебных ошибок. Такая практика показала свою высокую эффективность и позволила значительно повысить качество правосудия и уменьшить количество судебных ошибок по уголовным делам.
Осенью 1989 года, Жумагельды Сакенович был приглашен на работу в государственно-правовой отдел ЦК Компартии Казахстана, где занимал должности инструктора и консультанта. В этот период работы, совместно со своими коллегами, он внес значительный вклад в организации правового всеобуча населения, в выработке демократических принципов управления партийными организациями на местах, в подборе и формировании правоохранительных органов высокопрофессиональными юристами. Он непосредственно принимал участие в подборе кандидатов на руководящие должности в Верховный Суд, Прокуратуру и Министерство юстиции Казахской ССР, а также кандидатов в депутаты Верховного Совета Казахской ССР «перестроечного» периода и в первый состав Конституционного Суда Республики Казахстан.
В октябре 1991 года, Жумагельды Сакенович на сессии Верховного Совета Казахской ССР был избран судьей Верховного Суда Казахской ССР. В этой должности он проработал до 17 апреля 1996 года. Годы работы в высшей судебной инстанции страны были для Жумагельды Сакеновича наиболее творческими в профессиональном плане, где он зарекомендовал себя как высокопрофессиональный и независимый судья. Его судебные постановления отличались высоким качеством, как по содержанию, так и по мотивированию принимаемых судом решений. Он, совместно с бывшим судьей Верховного Суда РК С.М.Марковым (ныне судья Верховного Суда Российской Федерации в отставке), разработали проект знаменитого закона о внесении изменений и дополнений в Уголовный кодекс Республики Казахстан, которым были объединены две главы уголовного закона в один. Это главы – «Преступления против личной собственности» и «Преступления против государственной и общественной собственности». Именно этим законом было официально признано главенство конституционного принципа о равной защите права собственности. В эти годы он являлся членом редакционной коллегии журнала «Вестник Верховного Суда РК», занимался обобщением судебной практики, участвовал в подготовке проектов постановлений Пленума Верховного Суда РК, активно публиковался в средствах массовой информации, преподавал в институте повышения квалификации судей. В 1994 году, он был в числе первых судей Верховного Суда, кому Президиумом Верховного Совета Республики Казахстан, был присвоен первый квалификационный класс судьи. В период реформ внутри коммунистической партии, Жумагельды Сакенович был в числе немногих членов партии, которые добровольно приостановили членство в партии в целях обеспечения независимого статуса судьи. Именно в эти годы он, своей активной жизненной позицией, как юрист и гражданин, способствовал утверждению политических взглядов о разделении ветвей власти на законодательную, исполнительную и судебную, путем участия в разработке нормативных правовых актов, публикации своих статей в СМИ, публичных выступлений. Это, были годы первых реформ, и его голос был узнаваем среди судейского сообщества. Он был непримирим к фактам вмешательства в судебную деятельность, свидетельством этому может служить его выступление на Пленуме Верховного Суда РК с официальным письменным заявлением, в котором содержалась резкая критика в адрес Совета безопасности при Президенте Республики Казахстан, который на одном из своих заседаний необоснованно признала работу Верховного Суда РК неудовлетворительной.
17 апреля 1996 года, Жумагельды Сакенович, распоряжением Президента РК, был назначен на должность заместителя Генерального прокурора Республики Казахстан. В сферу его полномочий входило обеспечение прокурорского надзора за предварительным следствием, дознанием и оперативно-розыскной работой, осуществляемой органами внутренних дел, Комитетом государственной безопасности, Государственным следственным комитетом Республики Казахстан.
В Генеральной прокуратуре РК раскрылся его талант, как организатора и управленца, по-новому и творчески заработали курируемые им управления и отделы, подчиненные прокуроры почувствовали новый подход и новые принципы в работе. Обвинительный уклон в процессе осуществления прокурорского надзора, волокита при расследовании уголовных дел стали уходить из повседневной жизни высшего органа прокурорского надзора. Прокуроры управлений и отделов Генеральной прокуратуры РК, подотчетных Жумагельды Сакеновичу, стали проявлять больше самостоятельности, брать на себя ответственность при вынесении важных процессуальных решений по уголовным делам. Строже стали подходить к вопросам, связанным с дачей санкции прокурора на применение к подозреваемым и обвиняемым такого вида меры пресечения, как заключение под стражу (арест).
При личном участии Жумагельды Сакеновича были изучены и приняты окончательные процессуальные решения по уголовным делам, расследование которых продолжалось по несколько лет. При отсутствии бесспорных доказательств причастности лиц, в отношении которых были необоснованно возбуждены уголовные дела, и в связи с невозможностью сбора новых доказательств их вины в совершении инкриминируемых им деяний, производства по этим дела были прекращены по реабилитирующим основаниям. Жумагельды Сакеновичем были ужесточены требования к прокурорам по вопросам дачи санкций на арест, на продление сроков расследования уголовных дел, на проведение оперативно-розыскных мероприятий. Такой жесткий подход позволил установить надежный фильтр защиты граждан в сфере уголовного судопроизводства.
Независимая и смелая прокурорская позиция заместителя Генерального прокурора РК Ж.С.Елюбаева понравилась не всем, особенно органам, осуществляющим дознание, предварительное следствие и оперативную работу, поскольку на них был распространен новый формат прокурорского надзора, в некоторой степени, ограничивающие их действия. Истории известно, что бывает в таких случаях - «полетела» из Государственного следственного комитета РК письменная информация на стол Президента РК о несогласии с новым подходом Генеральной прокуратуры РК к вопросам осуществления прокурорского надзора за дознанием, предварительным следствием и оперативной работой. Была и быстрая реакция администрации Президента РК, в Генеральную прокуратуру РК поступает резолюция Главы государства разобраться со случаями прекращения уголовных дел по реабилитирующим основаниям, особенно по делам, по которым проходили бывшие государственные чиновники высокого ранга: глава администрации области (ныне их называют акимами), заместитель главы администрации области, помощник Президента РК и др. Была начата проверка постановлений о прекращении уголовных дел, утвержденных Ж.С.Елюбаевым. Особо важных среди них было одиннадцать. Результат был таковым, что постановление по одному лишь уголовному делу было отменено Генеральным прокурором РК (к этому времени, уже новый человек возглавлял это ведомство). Видимо, надо было отчитаться перед высокой властной структурой. Здесь следует отметить, что буквально через шесть месяцев, это дело вновь было прекращено по реабилитирующим основаниям и заместитель главы администрации одной из областей, проходивший обвиняемым по этому делу, был восстановлен на прежней работе. Все остальные постановления, утвержденные Ж.С.Елюбаевым, по прекращенным делам были оставлены без изменения. Тем не менее, он был освобожден от должности заместителя Генерального прокурора РК и назначен распоряжением Премьер-министра РК на должность Вице-министра юстиции РК.
В период работы в Генеральной прокуратуре РК, он был членом редколлегии ведомственного журнала «Заң және Заман» («Закон и время»), активно публиковался в этом журнале, а также на страницах других журналов и газет по вопросам реформирования системы прокуратуры, наделяя их новыми полномочиями, направленным на обеспечение законности и правопорядка в стране. Преподавал в институте повышения квалификации прокурорских работников.
В Министерстве юстиции Жумагельды Сакенович окунулся в новую атмосферу государственной работы и блестяще справлялся с новыми обязанностями. За период работы в стенах этого ведомства, он участвовал в разработке многих законов, так необходимых для осуществления политических и экономических реформ, утверждению статуса судов и судей в новых условиях развития страны, реформированию институтов адвокатуры и нотариата. В частности, он является соавтором проектов таких нормативных правовых актов, как: законы «О судах и статусе судей», «О прокуратуре», «Об исполнительном производстве», «Об адвокатской деятельности», «О труде», «О судебных приставах», а также таких как – Уголовный, Уголовно-процессуальный и Гражданско-процессуальный кодексы. А такие законы, как «О судебных приставах», «Об адвокатской деятельности» и Уголовный кодекс РК были приняты Парламент Республики Казахстан по его докладу.
В должности Вице-министра юстиции, Ж.С.Елюбаев возглавлял и Квалификационную коллегию юстиции, где проводилась экзаменация будущих судей, адвокатов и нотариусов путем проведения электронного тестирования. Являясь Председателем этой коллегии, Жумагельды Сакенович внес неоценимый вклад в ее становление и развитие, как нового правового института подбора кадров в судебную систему, адвокатуру и нотариат.
Постановлением Правительства РК №140 от 3 февраля 1997 года Ж.С.Елюбаеву был присвоен высокий 6 квалификационный класс государственного служащего.
15 ноября 1997 года является весьма важной датой для Ж.С.Елюбаева. Он оставляет государственную службу и по приглашению международной транснациональной энергетической корпорации «Шеврон» переходит в сферу международного бизнеса и становиться Генеральным менеджером договорно-правового департамента совместного казахстанско-американского предприятия «Тенгизшевройл», осваивающего богатое нефтью и газом Тенгизское и Королевское месторождения в Атырауской области.
Руководство корпорации «Шеврон» и компании «Тенгизшевройл» заинтересовались в опытном юристе, национальном специалисте, который бы смог совместить две различные правовые системы, западную и казахстанскую, все еще приверженную традициям советской правовой школы, чтобы существующие противоречия не тормозили развитие крупного нефтяного проекта. Задача была и масштабная и сложная. Прежде всего, тем, что аналогов такого адаптирования юридических аспектов и правовых норм в то время не существовало.
Было очень сложно оставить государственную службу, которой отдано почти двадцать лет. Однако Тенгиз был интересен Жумагельды Елюбаеву чисто по-человечески. По жизни он романтик. Именно романтическая жилка когда-то потянула его в тайгу, в далекий приполярный город Ивдель, где он начал свою судейскую деятельность. И на этот раз она разбудила в укромных уголках души Жумагельды Сакеновича желание новых открытий и новых возможностей. Новая для Казахстана, еще недостаточно знакомая и поэтому чрезвычайно интересная для юриста сфера международного бизнеса. Это было прекрасным полем для применения своих знаний, опыта и способностей. Именно последующие годы в Ж.С.Елюбаеве раскрылились его безграничный талант, профессионализм и высокий потенциал юриста, ученого, педагога и общественного деятеля.
Но при всем при этом перестроиться на новые реалии оказалось вовсе не просто. Ведь столько лет Жумагельды Сакенович был в круговороте событий, связанных с реформой правовой системы страны, в самой гуще политики, бурных государственных дел. На этот раз, Ж.С.Елюбаеву была также доверена серьезная задача: сформировать коллектив, способный на эффективное и безукоризненное правовое обеспечение деятельности совершенно нового для экономики Казахстана производственного формирования мирового масштаба. Задача была выполнена – был успешно сформирован коллектив и организована правовая поддержка производственной деятельности казахстанского нефтяного гиганта.
В эти годы, по инициативе Жумагельды Сакеновича и при поддержке передовой юридической общественности, создается Казахстанская ассоциация юристов нефтегазовой отрасли (KPLA), бессменным Президентом которой он остается до сегодняшнего дня. В реализации этой идеи Жумагельды Сакеновичу помогли видные казахстанские юристы: доктор юридических наук, профессор, академик НАН РК Майдан Кунтуарович Сулейменов; доктор юридических наук, профессор, ныне сенатор парламента РК Канатбек Сафинов; управляющие партнеры известных юридических фирм «Эквитас», «Дентонс», «Грата», «Чадборн и Парк» - Ольга Ченцова, Айгуль Кенжебаева, Тлек Байгабулов, Кеннет Мак; судья Верховного Суда РК в отставке Булович Валерий Николаевич; и многие другие. За двадцать лет эта ассоциация, состоящая более, чем из 200 членов, зарекомендовала себя одной из активных общественных объединений в нефтегазовой отрасли и юридическом сообществе. Ее площадка стала независимой трибуной для обсуждения острых вопросов в сфере управления недрами, иностранных инвестиций, увеличения казахстанского содержания в контрактах на недропользование, обеспечения стабильности заключенных контрактов и инвестиционных договоров, совершенствования действующего законодательства.
По инициативе Ж.С.Елюбаева и при поддержке совместного предприятия «Тенгизшевройл» и юридической общественности, был учрежден известный в настоящее время форум – «Атырауская международная правовая конференция», проводимый ежегодно в городе Атырау. На этой форуме обсуждаются актуальные вопросы и проблемы нефтегазовой отрасли, разрабатываются предложения и рекомендации по совершенствованию законодательства, по выработке единообразной правоприменительной практики, в том числе судебной. По результатам конференции издается книга с материалами форума, которая стала востребованным изданием юристов и специалистов, работающих в этой отрасли экономики Казахстана.
2004 году по инициативе Жумагельды Сакеновича был учрежден журнал «Недропользование и право», остающийся до сегодняшнего дня единственным изданием на постсоветском пространстве, материалы которого преподносятся читателю на русском и английском языках, в одном номере и в полном объеме. Ж.С.Елюбаев все эти годы является главным редактором журнала.
В период работы в компании «Тенгизшевройл» Жумагельды Сакенович лично участвует в ведении гражданских дел в судах всех инстанций, представляя интересы предприятия и его учредителей. Многие эти дела, предметом спора которых являлись крупные денежные суммы, исчисляемые десятками и сотнями миллионов долларов США, были успешно разрешены в пользу компании. В этом усматривается высокий его профессионализм, хорошее знание действующего законодательства, умение правильно интерпретировать их нормы, а главное заключается в том, что он свою позицию всегда основывает на общепризнанных юридических принципах национального и международного права.
В 2008 году, Ж.С.Елюбаев был приглашен на должность Управляющего правового советника Евразийского подразделения корпорации «Шеврон», где проработал до 2018 года в качестве штатного работника, а затем некоторое время оказывал этой корпорации консультационные услуги. В должности Управляющего правового советника он отвечал за юридическую поддержку деятельности корпорации «Шеврон» в Евразийском регионе (Россия, Казахстан, Турция, Азербайджан). А это крупные, мирового масштаба, инвестиционные бизнес-проекты Шеврона: разработка Тенгизского, Королевского и Карачаганакского месторождений в Казахстане; участие в управлении Каспийским трубопроводным консорциумом в России; участие в разведке недр на шельфе Каспийского моря в Азербайджане и Турции; заводы полиэтиленовых труб и трубопроводной арматуры в городе Атырау; иные новые ноу-хау проекты.
Параллельно с основной работой Жумагельды Сакенович занимается педагогической деятельностью в стенах главного ВУЗа страны, Казахского национального университета им. аль-Фараби и в Высшей школе права «Әділет» Каспийского общественного университета, а также читает гостевые лекции в других ВУЗах страны. Преподает курсы по предметам: экологическое право, право о недрах, руководит научными изысканиями магистрантов и обучающихся на отделении PhD, ежегодно выпускает несколько бакалавров, являясь их научным руководителем по дипломным работам.
В течение последнего десятилетия, Ж.С.Елюбаев активно занимается научной деятельностью, получил ученые степени кандидата и доктора юридических наук. Его кандидатская диссертация на тему: «Ответственность за преступления в сфере финансово-кредитных отношений (уголовно-правовые и криминологические аспекты)» открыла новую страницу в исследовании правовых проблем в этой сфере экономики.
В 2010 году, Жумагельды Сакенович успешно защитил докторскую диссертацию на тему: «Теоретические и методологические проблемы правового регулирования недропользования: отечественный опыт и зарубежная практика». Ведущей организацией по его докторской диссертации выступил Институт законодательства и сравнительного правоведения при Правительстве Российской Федерации, а официальными оппонентами были известные ученые в области природоресурсного права: Клюкин Борис Дмитриевич, доктор юридических наук, профессор кафедры аграрного и экологического права Московской государственной юридической академии, действительный член Академии горных наук Российской Федерации; Бринчук Михаил Михайлович, доктор юридических наук, профессор, заслуженный деятель науки Российской Федерации, заведующий сектором экологического права Института государства и права Российской академии наук; Бектурганов Абдиманап Еликбаевич, доктор юридических наук, профессор, бывший ректор Жетысуского государственного университета им. И.Жансугурова.
Этой работой Ж.С.Елюбаев реанимировал научные исследования в области управления недрами, продолжив теоретические исследования основоположника казахстанского горного права Н.Б.Мухитдинова. В настоящее время, Жумагельды Сакеновичем является лидером в этом направлении юридической науки. Его позиция о роли и месте права о недрах в системе отраслей казахстанского права, теоретические обоснования этой позиции, доводы, приводимые в защиту этого, являются новыми и уникальными, соответствующими рыночным отношениям в новейшей истории нашей страны.
Его научные изыскания подкреплены изданными им работами, а также его публикациями в юридических журналах, газетах и других средствах массовой информации. Так, им издано тринадцать книг: «Проблемы правового регулирования недропользования: отечественный опыт и зарубежная практика» (монография на русском языке); «Жер қойнауын пайдалануды құқықтық реттеу проблемалары: отандық тәжірибе және шетелдік жүзе» (монография на казахском языке); «Проблемы нормативного регулирования добычи, производства, хранения и транспортировки серы» (монография на русском языке); «Issues of Statutory Regulation of Sulphur Extraction, Production, Storage and Transportation» (монография на английском языке); «Недропользование и право» (сборник статей, докладов, комментариев); «Мысли о праве» (сборник статей, докладов, комментариев); «Ответственность за преступления в сфере финансово-кредитных отношений» (монография на русском языке); «Responsibility for Crimes in the sphere of Financial and Credit relations» (монография на английском языке); «Финансово-кредитная система» (сборник нормативных правовых актов с комментариями); «Вопросы законотворчества и правоприменения» (сборник статей, докладов, комментариев, интервью); «…И распахнется моя душа» (автобиографическая повесть); «О жизни замечательных людей» (очерки о наших современниках), а также «Проблемы правового обеспечения экологической безопасности в Республике Казахстан» (Силлабус/Учебный план для 1-ого курса магистратуры КазНУ им. аль-Фараби по курсу «Экологическое право). Им опубликовано более 250 статей по актуальным вопросам уголовного права, административного права, гражданского права, экологического права, права о недрах, инвестиционного права, налогового права, а также очерки о знаменитых и известных людях Казахстана.
С 1997 года по настоящее время, Ж.С.Елюбаев принимает активное участие в разработке нормативных правовых актов, регулирующих отношения в сфере недропользования и охраны окружающей среды. Он являлся членом рабочих групп по разработке проектов многих законодательных актов, в частности, Экологического кодекса, законов о недрах и недропользовании, законов о внесении изменений и дополнений в действующие нормативные правовые акты по вопросам природопользования. В настоящее время он является членом рабочих группы по разработке Концепции и нового проекта Экологического кодекса. Будучи членом Координационного совета KAZENERGY, членом Международного Совета при Верховном Суде РК и председателем Палаты юридических консультантов «Kazakhstan Bar Association», Жумагельды Сакенович принимает активное участие в разработке стратегических программных документов по вопросам управления экономикой страны и совершенствования ее правовой системы.
В 2005 году, Жумагельды Сакенович с Айгерим Бралиной, Исполнительным директором KPLA, учредили Евразийский центр посреднического разбирательства, который в свою очередь учредил Международный коммерческий арбитражный суд (ICAC) и Третейский суд Евразийского центра посреднического разбирательства (ТС ЕЦПР). Эти суды, вместе с другими аналогичными арбитражными судами, играют важную роль в демократизации общества, в утверждении рыночной экономики, в установлении правопорядка в сфере бизнеса, формировании законной, справедливой и единообразной правоприменительной практики в разрешении хозяйственных споров.
В 2010 году, Жумагельды Сакенович совместно со своей дочерью Абдуллаевой Жанар и другими членами семьи учредили юридическую фирму «YELYUBAYEV & PARTNERS», которая успешно вошла на рынок юридических услуг Казахстана. В 2012 году, фирма объединилась с международной юридической фирмой «COLIBRI», которая впоследствии была переименована и получила новое название «Unicase», одним из партнеров которой стала Жанар Абдуллаева.
В 2012 году, Ж.С.Елюбаев поддержал инициативу молодых юристов и руководителей ведущих юридических фирм страны «Дентонс», «Эквитас», «Грата», «Саят Жолши и Партнеры», «Olympex Advisers», «YELYUBAYEV & PARTNERS» и выступил одним из учредителей Республиканского общественного объединения «Коллегия коммерческих юристов «Kazakhstan Bar Association». В 2019 году эта профессиональная организация была реорганизована в Палату юридических консультантов «Kazakhstan Bar Association», которая объединяет в своих рядах наиболее передовых во взглядах юристов, работающих в национальных и иностранных юридических фирмах, а также корпоративных юристов.
Ж.С.Елюбаев в числе первых казахстанских юристов стал членом, весьма уважаемого в мире, Королевского Института Арбитров (Member of the Chartered Institute of Arbitrators, “MCIArb”). Он также является членом Англо-Российской ассоциации юристов и арбитром ряда коммерческих арбитражей. В 2011 году, Американским биографическим институтом «за исключительную продуктивность в исследовании вопросов права» Жумагельды Сакенович был удостоен международной премии «Цицерон», а также его имя было внесено в библиографические сборники «Who is Who in the World» и «Who is Who in the Asia».
За существенный вклад в развитие правовой системы Республики Казахстан Ж.С.Елюбаев награждён орденами «Курмет» (орден Почёта) и «Парасат» (орден Благородства), многими государственными и ведомственными медалями, в частности: «10 лет Конституции Республики Казахстан» «20 лет независимости Республики Казахстан», «20 лет Конституции Республики Казахстан», «20 лет прокуратуре Республики Казахстан», а также многими и ведомственными медалями и знаками.
Основой своего профессионального успеха Жумагельды Сакенович считает свою семью, которая дает ему силы и возможности для реализации его многогранных планов. Его супруга Жибек Ербулановна, экономист по образованию, является его музой и советником по жизни. Дочь Жанар, пошла по стопам отца, стала юристом. Она успешно закончила Казахский гуманитарно-юридический университет во времена ректорства А.Н.Шайкенова, получила степень бакалавра права в Ноттингемском университете и степень магистра права в Лондонской школе экономики и политологии (Великобритания). По завершении учебы проходила стажировку в известных зарубежных юридических фирмах «LEBOEUF, LAMB, GREEN &MACRAE», «HERBERT SMITH», «NORTON ROSE», работала в международных юридических фирмах «COUDERT BROTHERS», «DENTON WILDE SAPTE». Была учредителем национальной юридической фирмы «YELYUBAYEV & PARTNERS». В настоящее время является партнером юридической фирмы «Unicase».
Сын Жанат – получил степень бакалавра в области бизнес-администрирования и бухгалтерского учета, а также степень бакалавра социальных наук в Казахстанском институте менеджмента, экономики и прогнозирования при Президенте РК (КИМЭП). В 2009 году получил степень магистра делового администрирования в области финансов в Университете Северной Вирджинии (Прага, Чехия).
Ж.С.Елюбаев всю свою сознательную жизнь посвятил служению закону, утверждению в стране демократических принципов развития, формированию гуманной и справедливой правовой системы, воспитанию молодого поколения и развитию казахстанской науки.
ЕЛУБАЕВ ЖҰМАГЕЛДІ СӘКЕНҰЛЫ ТУРАЛЫ ҚЫСҚАША ӨМІРБАЯНДЫҚ ОЧЕРК
Елубаев Жұмагелді Сәкенұлы,
заң ғылымдарының докторы, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің, Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің, М.С.Нарікбаев атындағы Қазақ гуманитарлық-заң университетінің, Каспий қоғамдық университетінің Құрметті профессоры, Ресей жаратылыстану ғылымдары академиясының академигі (РФ РЖҒА), Петр атындағы ғылым және өнер академиясы (Санкт-Петербург, РФ) академигінің кәсіби, ғылыми, педагогикалық және қоғамдық қызметі туралы қысқаша өмірбаяндық очерк
Жұмагелді Сәкенұлы Елубаев 1954 жылдың 4 наурызында Павлодар облысы Ертіс ауданындағы «Кутузовский» кеңшарында тұңғыш тың игерушілер отбасында дүниеге келген. Кейін ата-анасы ата-бабасының байырғы жері – Ресей Федерациясындағы Омбы облысына оралып, Жұмагелді Сәкенұлының балалық және жастық шағы сонда өтті.
Оның мектеп жылдары Омбы облысы Нововаршавск ауданы Сибирское селосында өтті, бірақ ол үш түрлі мектепте: Сібір бастауыш мектебінде, Александровская сегіз жылдық мектебінде және Нововаршавская орта мектебінде оқыды, 1971 жылы сол жерден орта білім аттестатын алды.
Еңбек жолын 1971 жылдың қазан айында Сібір астық қабылдау кәсіпорнында технологиялық жабдықты жөндеу слесарі болып бастады.
1972 жылдың мамырынан 1975 жылдың маусымына дейін КСРО Мемлекеттік қауіпсіздік комитетінің Сахалин аралындағы шекара әскерінің теңіз бөлімшелерінде өтеп, Кеңес Одағы-Жапония мемлекеттік шекарасын күзетті. Әскери борышын үлгілі атқарғаны үшін екі рет бірінші және екінші дәрежелі «Шекара әскерінің үздігі» құрмет белгісімен марапатталды. Әскери борышын өтеп жүрген кезеңде КОКП қатарына кірді.
КСРО қарулы күштерінен демобилизацияланған соң 1975 жылдың қыркүйегінен 1976 жылдың қазан айына дейін бұрынғы Сібір астық қабылдау кәсіпорнында жүргізуші болып жұмыс істеді.
1976 жылдың қыркүйегінен 1981 жылдың маусымына дейін Р.А.Руденко атындағы Свердлов заң университетінің (қазіргі Орал мемлекеттік заң университеті) алдымен жұмысшы факультетінде (дайындық бөлімінде), содан кейін сот-прокурорлық факультетінде оқыды. Студенттік жылдары Жұмагелді Сәкенұлы қоғамдық жұмысқа белсене араласты: институттың студенттік кәсіподақ комитетінің орынбасары және институттың комсомол комитетінің мүшесі болып сайланды, студенттік құрылыс отрядының комиссары, студенттер кеңесінің төрағасы болып тағайындалды.
Институтты бітіргеннен кейін, 1982 жылдың маусымына дейін «Свердловск-жолаушылар» станциясында милиция лейтенанты атағымен қоғамдық тәртіпті сақтау бөлімінің инспекторы болып жұмыс істеді. Бұл жерде ол көліктегі ішкі істер бөлімінің бастауыш партия ұйымының хатшысы болып сайланды.
1982 жылғы маусымда Свердлов облысының Ивдель қалалық халық сотының халық судьясы болып сайланып, 1987 жылдың маусымына дейін жұмыс істеді. Осы кезеңде ол Ивдель қаласының соты, прокуратурасы мен адвокатурасының бастауыш партия ұйымының хатшысы болып сайланды. Қалалық газетте белсенді түрде мақала жариялады, сол кезде КСРО ыдырағаннан кейін Ресей Федерациясының тұңғыш Президенті болған Свердлов облыстық коммунистік партия обкомының бірінші хатшысы Борис Николаевич Ельцинді КСРО Жоғарғы Кеңесінің депутаттығына сайлауды ұйымдастыру кезінде сенімді тұлғалардың қатарында болды.
1987 жылдың маусымынан бастап қазіргі уақытқа дейін Жұмагелді Сәкенұлының кәсіби, ғылыми, педагогикалық және қоғамдық қызметі Қазақстан Республикасымен байланысты.
Ресейдегі кәсіби қызметін аяқтаған соң ол Қазақ КСР-іне судьялық қызметке шақырылып, 1987 жылғы 4 шілдеде Алматы қалалық халық депутаттары кеңесінің сессиясында Алматы қалалық Қылмыстық істер жөніндегі сот төрағасының орынбасары болып сайланды. Бұл сот ол кезде Қазақстанның соттар жүйесіндегі екінші сатыдағы ең ірі сот болды және қазір де сондай.
Осы қызметте жүргенде ол сол кездегі Алматы қалалық сотының төрағасы Валерий Николаевич Буловичтің (қазіргі мәртебесі ҚР Жоғарғы Сотының отставкадағы судьясы) жан-жақты қолдауымен еңбек етіп, Алматы қаласының бірінші және екінші сатыдағы соттарында қылмыстық істер бойынша бірыңғай сот тәжірибесін қалыптастыруға елеулі үлес қосты. Оның ауыр және аса ауыр санатқа жатпайтын қылмыстар үшін жаза тағайындаудың заңды, әділ және адамгершілікке негізделген тәжірибесін дамытудағы рөлін ерекше атап өту қажет. Осы қызметті атқарып жүргенде Жұмагелді Сәкенұлы сот қателерін талдау негізінде жас судьяларды оқытуды ұйымдастырып, біліктілігін арттыру жүйесін құрды. Бұл тәжірибе тиімділігі жоғары екенін көрсетті және сот төрелігін жүзеге асырудың сапасын айтарлықтай жақсартуға және қылмыстық істер бойынша сот қателерінің санын азайтуға жол ашты.
1989 жылдың күзінде Жұмагелді Сәкенұлы Қазақстан Компартиясы ОК мемлекеттік-құқықтық бөліміне жұмысқа шақырылып, сонда нұсқаушы және кеңесші қызметтерін атқарды. Осы жұмыс кезеңінде әріптестерімен бірге жаппай халықтың құқықтық сауатын ашуды ұйымдастыруға, жергілікті жерлерде партия ұйымдарын басқарудың демократиялық принциптерін дамытуға, құқық қорғау органдарын кәсіби деңгейі жоғары заңгерлерді іріктеу жолымен жасақтауға зор үлес қосты. Ол Қазақ КСР Жоғарғы Соты, Прокуратурасы мен Әділет министрлігіндегі басшылық қызметке кандидаттарды, сондай-ақ «қайта құру» кезеңіндегі Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің депутаттығына және Қазақстан Республикасының Конституциялық Сотының тұңғыш құрамына үміткерлерді іріктеумен тікелей айналысты.
1991 жылдың қазанында Жұмагелді Сәкенұлы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің сессиясында Қазақ КСР Жоғарғы Сотының судьясы болып сайланды. Бұл қызметте 1996 жылғы 17 сәуірге дейін жұмыс істеді. Еліміздің жоғары сот инстанциясында жұмыс істеген жылдар Жұмагелді Сәкенұлы үшін кәсіби тұрғыдан ең шығармашылық кезең болды, дәл осы кезде ол өзінің біліктілігі жоғары және тәуелсіз судья екенін көрсетті. Оның сот қаулылары мазмұны жағынан да, сот шығарған шешімдердің уәжделуі жағынан да жоғары сапасымен ерекшеленді. Ол Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының бұрынғы судьясы С.М.Марковпен (қазіргі уақытта Ресей Федерациясы Жоғарғы Сотының отставкадағы судьясы) бірге Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы әйгілі заң жобасын, яғни қылмыстық заңның екі тарауын бір тарауға біріктірген жобаны әзірледі. Бұл тараулар – «Жеке меншікке қарсы қылмыстар» және «Мемлекеттік және қоғамдық меншікке қарсы қылмыстар». Дәл осы заң арқылы меншік құқығын тең қорғаудың конституциялық қағидасының басымдылығы ресми түрде мойындалды. Осы жылдары ол «ҚР Жоғарғы Сотының Жаршысы» журналының редакциялық алқасының мүшесі болды, сот тәжірибесін жалпылаумен айналысты, ҚР Жоғарғы Соты Пленумы қаулыларының жобаларын дайындауға қатысты, бұқаралық ақпарат құралдарында белсенді түрде мақала жариялап, судьялардың біліктілігін арттыру институтында сабақ берді. 1994 жылы Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесі Президиумының Жарлығымен судьяның бірінші біліктілік сыныбы берілген Жоғарғы Соттың бірінші судьяларының қатарында болды. Коммунистік партияда реформа жүргізілген кезеңде Жұмагелді Сәкенұлы судьяның тәуелсіз мәртебесін қамтамасыз ету мақсатында өз еркімен партияға мүшелігін тоқтатқан санаулы мүшелердің бірі болды. Дәл осы жылдары ол заңгер және азамат ретінде белсенді өмірлік ұстанымымен нормативтік құқықтық актілерді әзірлеуге қатысу, мақалаларын БАҚ-та жариялау, көпшілік алдында сөз сөйлеу арқылы биліктің заң шығарушы, атқарушы және сот билігі болып тиісті тармақтарға бөлінуі жөніндегі саяси көзқарастарды орнықтыруға септесті. Бұл алғашқы реформа жылдары болды, ол өзінің ұстанымымен судьялар қауымдастығында танымал болды. Ол сот қызметіне араласу жайттарына ымырасыз болды, бұған оның ҚР Жоғарғы Сотының Пленумында сөйлеген сөзі дәлел – онда ол мәжілістерінің бірінде ҚР Жоғарғы Сотының жұмысын еш негізсіз қанағаттанарлықсыз деп таныған Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Қауіпсіздік кеңесін қатты сынға алған ресми жазбаша мәлімдеме жасады.
1996 жылғы 17 сәуірде Жұмагелді Сәкенұлы ҚР Президентінің өкімімен Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының орынбасары қызметіне тағайындалды. Оның өкiлеттiгiне Қазақстан Республикасының iшкi iстер органдары, Мемлекеттiк қауiпсiздiк комитетi, Мемлекеттiк тергеу комитетi жүзеге асыратын алдын ала тергеу, анықтау және жедел-iздестiру жұмысын прокурорлық қадағалау кірді.
ҚР Бас Прокуратурасында жұмыс істегенде оның ұйымдастырушы және басқарушы ретіндегі таланты ашылды, ол жетекшілік еткен басқармалар мен бөлімдер жаңаша және шығармашыл түрде жұмыс істей бастады, оған бағынысты прокурорлар жұмыста жаңа тәсілдеме мен жаңа қағида келгенін сезінді. Прокурорлық қадағалауды жүзеге асыру барысының айыптау сипатында болуы, қылмыстық істерді тергеудегі әуре-сарсаң прокурорлық қадағалаудың жоғары органының күнделікті өмірінен кете бастады. Жұмагелді Сәкенұлына есеп беретін ҚР Бас Прокуратурасының басқармалары мен бөлімдерінің прокурорлары көбірек дербестік танытып, қылмыстық істер бойынша маңызды процессуалдық шешім кезінде өзіне жауапкершілік ала бастады. Олар күдіктілерге және айыпталушыларға қамауға алу (қамау) сияқты бұлтартпау шарасын қолдануға прокурордың санкциясын беруге қатысты мәселелерге неғұрлым қатаң түрде қарай бастады.
Тергеу амалдары бірнеше жылға созылған қылмыстық істер Жұмагелді Сәкенұлының жеке қатысуымен зерделеніп, олар бойынша түпкі процессуалдық шешімдер қабылданды. Еш негiзсiз үстінен қылмыстық iс қозғалған адамдардың қатыстылығының даусыз дәлелдемесi болмаған жағдайда және оларға айып тағылған әрекеттердi жасауға кiнәсiнің жаңа дәлелдемесін жинаудың мүмкiн болмауына байланысты бұл iстер бойынша өндіріс ақтау негiздерi бойынша тоқтатылды. Жұмагелді Сәкенұлы қамауға алуға санкция беру, қылмыстық істерді тергеу мерзімін ұзарту, жедел-іздестіру іс-шараларын жүргізу мәселелері бойынша прокурорларға қойылатын талаптарды күшейтті. Мұндай қатал көзқарас қылмыстық іс жүргізу саласында азаматтарды қорғаудың сенімді «сүзгісін» орнатуға мүмкіндік берді.
ҚР Бас Прокуроры орынбасарының тәуелсіз және батыл прокурорлық ұстанымы барлығына бірдей, әсіресе анықтау, алдын ала тергеу және жедел-іздестіру жұмысын жүзеге асыратын органдарға ұнай қойған жоқ, өйткені оларға іс-әрекетін белгілі бір дәрежеде шектейтін прокурорлық қадағалаудың жаңа форматының күші таралды. Мұндай жағдайда не болатыны тарихтан белгілі – ҚР Президентінің үстеліне ҚР Мемлекеттік тергеу комитетінен анықтау, алдын ала тергеу және жедел-іздестіру жұмыстарын прокурорлық қадағалау мәселелеріне қатысты ҚР Бас прокуратурасының жаңа көзқарасымен келіспейтіндігі туралы жазбаша ақпарат келіп түсті. ҚР Президентінің Әкімшілігі де жедел жауап қатты – ҚР Бас Прокуратурасына қылмыстық істерді, әсіресе бұрынғы жоғары лауазым иелеріне: облыс әкімшілігінің басшысы (қазір олар әкімдер деп аталады), облыстық әкімшілік басшысының орынбасары, ҚР Президентінің көмекшісіне және т.б. тұлғаларға қатысты істерді ақтайтын негіздер бойынша қысқарту жағдайларын қарау туралы Мемлекет басшысының қарары келіп түсті. Ж.С.Елубаев бекіткен қылмыстық істерді тоқтату туралы қаулыларды тексеру басталды. Олардың он бірі ерекше маңызды болды. Нәтижесінде ҚР Бас Прокуроры бір қылмыстық іс бойынша ғана қаулының күшін жойды (бірақ бұл уақытта бұл ведомствоны жаңа адам басқарды). Шамасы, жоғары билік құрылымына есеп беру керек болған шығар. Осы жерде айта кететін жайт, алты айдан кейін бұл іс ақтайтын негіздерге орай қайтадан қысқартылып, осы іс бойынша айыпталған облыстық әкімшілік басшысының орынбасары бұрынғы жұмысында қалпына келтірілді. Ж.С.Елубаев қысқартылған істер бойынша бекіткен барлық қаулылардың қалғаны өзгеріссіз қалдырылды. Алайда ол ҚР Бас прокурорының орынбасары қызметінен босатылып, ҚР Премьер-министрінің өкімімен ҚР Әділет вице-министрі қызметіне тағайындалды.
ҚР Бас прокуратурасында жұмыс істеген кезінде ол «Заң және Заман» («Закон и время») ведомстволық журналының редакциялық алқасының мүшесі болды, осы журналда, сондай-ақ басқа көптеген журнал мен газет беттерінде прокуратура жүйесін реформалау, оған елде заңдылық пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз етуге бағытталған жаңа өкілеттік беру мәселелері бойынша белсенді түрде мақалаларын жариялады. Прокуратура қызметкерлерінің біліктілігін арттыру институтында сабақ берді.
Әділет министрлігінде Жұмагелді Сәкенұлы мемлекеттік жұмыстың жаңа атмосферасына еніп, жаңа міндеттерін мінсіз атқарды. Осы ведомствода жұмыс істеген кезеңде ол саяси және экономикалық реформаларды жүзеге асыруға, ел дамуының жаңа жағдайында соттар мен судьялардың мәртебесін бекітуге, адвокатура мен нотариат институттарын реформалау үшін қажетті көптеген заңдарды әзірлеуге қатысты. Атап айтқанда, ол көптеген нормативтік құқықтық актілердің, айталық, «Соттар және судьялардың мәртебесі туралы», «Прокуратура туралы», «Атқарушылық іс жүргізу туралы», «Адвокаттық қызмет туралы», «Еңбек туралы», «Сот приставтары туралы» заңдардың, сондай-ақ Қылмыстық, Қылмыстық іс жүргізу және Азаматтық іс жүргізу кодекстерінің жобаларының тең авторы болып табылады. Ал «Сот приставтары туралы», «Адвокаттық қызмет туралы» сияқты заңдарды және ҚР Қылмыстық кодексін Қазақстан Республикасының Парламенті оның баяндамасы бойынша қабылдады.
Әділет вице-министрі лауазымын атқарғанда Ж.С.Елубаев болашақ судьялардан, адвокаттар мен нотариустардан электрондық тестілеу арқылы емтихан алатын Әділет біліктілік алқасын да басқарды. Осы алқаның төрағасы болған кезінде Жұмагелді Сәкенұлы сот жүйесіне, адвокатура мен нотариатқа кадрларды іріктеудің жаңа құқықтық институты ретінде оның қалыптасуы мен дамуына баға жетпес үлес қосты.
ҚР Үкіметінің 1997 жылғы 3 ақпандағы №140 қаулысымен Ж.С.Елубаевқа мемлекеттік қызметшінің 6-шы жоғары біліктілік сыныбы берілді.
1997 жылдың 15 қарашасы Ж.С.Елубаев үшін өте маңызды күн болды. Ол мемлекеттік қызметтен кетіп, «Шеврон» халықаралық трансұлттық энергетикалық корпорациясының шақыруымен халықаралық бизнес саласына ауысты және Атырау облысындағы мұнай мен газға бай Теңіз және Королев кен орындарын игеретін «Теңізшевройл» қазақстандық-американдық бірлескен кәсіпорнының шарт-құқық департаментінің Бас менеджері болды.
«Шеврон» корпорациясы мен «Теңізшевройл» компаниясының басшылығы тәжірибелі заңгер және қазіргі қайшылықтар ірі мұнай жобасын дамытуды тежемес үшін екі түрлі құқықтық жүйе – Батыстың және әлі де кеңестік заң мектебінің дәстүрі басым Қазақстанның үйлестіре алатын ұлттық маманға қызығушылық танытты. Алға қойылған міндет ауқымды әрі күрделі болды. Ең алдымен, ол кезде заңдық аспектілер мен құқықтық нормаларды осылай бейімдеудің аналогтары болмаған.
Жиырма жылға жуық өмірін арнаған мемлекеттік қызметтен кету өте қиын болды. Дегенмен, Жұмагелді Елубаев үшін Теңіз жобасы таза адами тұрғыдан қызық болды. Өйткені ол өмірде романтик. Бір кездері оны тайгаға, яғни ол өзінің судья мансабын бастаған шалғайдағы полюске жақын Ивдель қаласына апарған дәл осы арманшылдығы еді. Бұл жолы да Жұмагелді Сәкенұлының жан дүниесінің түкпірінде жаңа нәрсені ашуға және жаңа мүмкіндікке деген құштарлық оянды. Бұл Қазақстан үшін жаңа, әлі айтарлықтай таныс емес, сондықтан заңгер үшін өте қызықты халықаралық бизнес саласы болды. Бұл оның білімін, тәжірибесі мен бойындағы қабілетін пайдалуға болатын тамаша қызмет өрісі болды. Ж.С.Елубаевтың заңгер, ғалым, педагог, қоғам қайраткері ретіндегі шексіз таланты, кәсіби шеберлігі мен жоғары әлеуеті дәл осы кейінгі жылдары ашылды.
Дегенмен мүлдем жаңа жағдайға бейімделу оңай емес болып шықты. Өйткені Жұмагелді Сәкенұлы соншама көп жыл еліміздің құқықтық жүйесін реформалауға байланысты оқиғалардың, саясаттың, мемлекеттік дүбірлі істердің қақ ортасында болды. Ж.С.Елубаевқа бұл жолы да маңызды міндет сеніп тапсырылды: Қазақстан экономикасы үшін мүлдем жаңа әлемдік деңгейдегі өндірістік құрылымның қызметін тиімді және мінсіз құқықтық жағынан қамтамасыз етуге қабілетті ұжымды қалыптастыру. Міндет орындалды – қазақстандық мұнай алпауытының өндірістік қызметін жүргізу үшін қажетті ұжым табысты түрде құрылып, құқықтық қолдау ұйымдастырылды.
Осы жылдар ішінде Жұмагелді Сәкенұлының бастамасымен және алдыңғы қатарлы заңгерлер қауымдастығының қолдауымен Қазақстан мұнай-газ саласының заңгерлері қауымдастығы (KPLA) құрылды, ол осы күнге дейін оның тұрақты Президенті болып табылады. Бұл идеяны жүзеге асыруда Жұмагелді Сәкенұлына Қазақстанның көрнекті заңгерлері: заң ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА академигі Майдан Күнтуарұлы Сүлейменов; заң ғылымдарының докторы, профессор, қазір парламент сенаторы Қанатбек Сафинов; белгілі заң фирмалары «Эквитас», «Дентонс», «Грата», «Чадборн және Парк» басқарушы серіктестері — Ольга Ченцова, Айгүл Кенжебаева, Тілек Байғабулов, Кеннет Мак; ҚР Жоғарғы Сотының отставкадағы судьясы Булович Валерий Николаевич және көптеген басқа тұлғалар көмектесті. Жиырма жыл ішінде 200-ден астам мүшеден тұратын бұл қауымдастық өзін мұнай-газ саласындағы және заңгерлер қоғамдастығындағы белсенді қоғамдық бірлестіктерінің бірі ретінде танытты. Оның алаңы жер қойнауын басқару, шетелдік инвестициялар, жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттардағы қазақстандық қамтуды арттыру, жасалған келісімшарттар мен инвестициялық шарттардың тұрақтылығын қамтамасыз ету, қолданыстағы заңнаманы жетілдіру саласындағы өзекті мәселелерді талқылайтын тәуелсіз трибунаға айналды.
Ж.С.Елубаевтың бастамасымен және «Теңізшевройл» бірлескен кәсіпорны мен заңгерлер қоғамдастығының қолдауымен қазіргі таңда белгілі форум – жыл сайын Атырау қаласында өткізілетін «Атырау халықаралық құқықтық конференциясы» құрылды. Бұл форумда мұнай-газ саласының өзекті мәселелері мен проблемалары талқыланады, заңнаманы жетілдіру, бірыңғай құқық қолдану тәжірибесін, соның ішінде сот тәжірибесін жетілдіру бойынша ұсыныстар мен ұсынымдар әзірленеді. Конференция нәтижесі бойынша форум материалдарын қамтитын кітап шығарылады, қазіргі кезде ол Қазақстан экономикасының осы саласында жұмыс істейтін заңгерлер мен мамандарға аса қажет басылымға айналды.
2004 жылы Жұмагелді Сәкенұлының бастамасымен «Жер қойнауын пайдалану және құқық» журналы құрылды, ол бүгінгі күнге дейін материалдары оқырманға орыс және ағылшын тілдерінде, бір нөмірде және толық көлемде ұсынылатын, посткеңестік кеңістіктегі жалғыз басылым болып отыр. Ж.С.Елубаев осы жылдар бойы осы журналдың бас редакторы қызметін атқарып жүр.
«Теңізшевройл» компаниясында жұмыс істеген кезеңде Жұмагелді Сәкенұлы кәсіпорын мен оның құрылтайшыларының мүддесін қорғай отырып, барлық инстанция соттарында азаматтық істерді жүргізуге жеке қатысты. Мәні ондаған және жүздеген миллион АҚШ доллары көлеміндегі ақша сомалары болған осы істердің көпшілігі компанияның пайдасына сәтті шешілді. Бұл оның жоғары кәсібилігін, қолданыстағы заңнаманы жақсы білетінін, оның нормаларын дұрыс пайымдай білетінін, және ең бастысы, өз ұстанымын әрқашан ұлттық және халықаралық құқықтың жалпы мойындаған заң принциптеріне негіздейтінін анық көрсетеді.
2008 жылы Ж.С.Елубаев «Шеврон» корпорациясының Еуразиялық бөлімшесінің Басқарушы құқықтық кеңесшісі қызметіне шақырылып, онда 2018 жылға дейін штаттық қызметкер болып жұмыс істеді, содан кейін біраз уақыт осы корпорацияға консультациялық қызмет көрсетті. Басқарушы құқықтық кеңесші лауазымында ол «Шеврон» корпорациясының Еуразия аймағындағы (Ресей, Қазақстан, Түркия, Әзірбайжан) қызметін құқықтық жағынан қамтамасыз етуге жауапты болды. Бұл «Шеврон» компаниясының ірі, жаһандық ауқымдағы инвестициялық бизнес жобалары: Қазақстандағы Теңіз, Королевское және Қарашығанақ кен орындарын игеру; Ресейдегі Каспий құбыр консорциумын басқаруға қатысу; Әзірбайжан мен Түркиядағы Каспий теңізі қайраңындағы жер қойнауын барлауға қатысу; Атырау қаласындағы полиэтилен құбырлары мен құбыр арматурасын шығару зауыттары; басқа да жаңа ноу-хау жобалары.
Жұмагелді Сәкенұлы негізгі жұмысымен қатар еліміздің бас ЖОО Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде және Каспий қоғамдық университетінің «Әділет» жоғары заң мектебінде педагогикалық қызметпен айналысады, сондай-ақ еліміздің басқа ЖОО-да қонақ ретінде дәріс оқиды. Экологиялық құқық, жер қойнауы туралы құқық пәндерінен курс оқиды, магистранттар мен PhD бөлімінде оқитындардың ғылыми зерттеулеріне жетекшілік етеді, жыл сайын диплом жұмыстарына жетекшілік етіп бірнеше бакалавр шығарады.
Соңғы он жылдықта Ж.С.Елубаев ғылыми қызметпен белсенді айналысып, заң ғылымдарының кандидаты және докторы ғылыми дәрежесін алды. Оның «Қаржы-кредит қатынастары саласындағы қылмыстар үшін жауапкершілік (қылмыстық-құқықтық және криминологиялық аспектілері)» тақырыбындағы кандидаттық диссертациясы экономиканың осы саласындағы құқықтық проблемаларды зерттеудің жаңа парағын ашты.
2010 жылы Жұмагелді Сәкенұлы «Жер қойнауын пайдалануды құқықтық реттеудің теориялық және әдіснамалық мәселелері: отандық тәжірибе мен шетелдік тәжірибе» тақырыбында докторлық диссертациясын сәтті қорғады. Оның докторлық диссертациясы бойынша жетекші ұйым Ресей Федерациясының Үкіметі жанындағы Заңнама және салыстырмалы құқықтану институты болды, ал ресми оппоненттері табиғи ресурстар құқығы саласындағы белгілі ғалымдар: Клюкин Борис Дмитриевич, заң ғылымдарының докторы, Мәскеу мемлекеттік заң академиясының аграрлық және экологиялық құқық кафедрасының профессоры, Ресей Федерациясы Тау-кен ғылымдары академиясының толық мүшесі; Бринчук Михаил Михайлович, Заң ғылымдарының докторы, профессор, Ресей Федерациясының еңбек сіңірген ғылым қайраткері, Ресей ғылым академиясының Мемлекет және құқық институтының экологиялық құқық секторының меңгерушісі; Бектұрғанов Әбдіманап Елікбайұлы, заң ғылымдарының докторы, профессор, І.Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университетінің бұрынғы ректоры болды.
Осы еңбегімен Ж.С.Елубаев Қазақстанның тау-кен құқығының негізін салушы Н.Б.Мұхитдиновтың теориялық зерттеулерін жалғастыра отырып, жер қойнауын басқару саласындағы ғылыми зерттеулерді жандандырды. Қазіргі уақытта Жұмагелді Сәкенұлы заң ғылымының осы саласында көшбасшы болып табылады. Оның Қазақстан құқығының салалары жүйесіндегі жер қойнауы құқығының рөлі мен орны туралы ұстанымы, оны қорғау аясында келтіретін бұл ұстанымының теориялық негіздемесі еліміздің қазіргі заманғы тарихындағы нарықтық қатынастарға сәйкес келетін жаңа және бірегей болып отыр.
Оның ғылыми зерттеулері жарыққа шыққан еңбектерімен, сондай-ақ заң журналдарындағы, газеттер мен басқа да бұқаралық ақпарат құралдарындағы жарияланымдарымен қамтамасыз етілген. Айталық, ол он үш кітабын жарыққа шығарды, бұл: «Жер қойнауын пайдалануды құқықтық реттеу проблемалары: отандық тәжірибе және шетелдік тәжірибе» (орыс тіліндегі монография); «Жер қойнауын пайдалануды құқықтық реттеу проблемалары: отандық тәжірибе және шетелдік жүйе» (қазақ тіліндегі монография); «Күкіртті шығаруды, өндіруді, сақтауды және тасымалдауды нормативтік реттеу проблемалары» (орыс тіліндегі монография); «Issues of Statutory Regulation of Sulphur Extraction, Production, Storage and Transportation» (ағылшын тіліндегі монография); «Жер қойнауын пайдалану және құқық» (мақалалар, баяндамалар, түсіндірмелер жинағы); «Құқық туралы ойлар» (мақалалар, баяндамалар, түсіндірмелер жинағы); «Қаржы-кредит қатынастары саласындағы қылмыстар үшін жауапкершілік» (орыс тіліндегі монография); «Responsibility for Crimes in the sphere of Financial and Credit relations» (ағылшын тіліндегі монография); «Қаржы-кредит жүйесі» (түсіндірмелері бар нормативтік құқықтық актілер жинағы); «Заң шығармашылығы және құқық қолдану мәселелері» (мақалалар, баяндамалар, түсіндірмелер, сұхбаттар жинағы); «…Сырымды айтамын» (автобиографиялық повесть); «Керемет адамдардың өмірі туралы» (біздің замандастарымыз туралы очерктер), сондай-ақ «Қазақстан Республикасындағы экологиялық қауіпсіздікті құқықтық қамтамасыз ету проблемалары мәселелері» (Силлабус/Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ «Экологиялық құқық» курсы бойынша магистратураның 1-ші курсына арналған оқу жоспары). Ол қылмыстық құқық, әкімшілік құқық, азаматтық құқық, экологиялық құқық, жер қойнауы құқығы, инвестициялық құқық, салық құқығының өзекті мәселелері бойынша 250-ден астам мақала, сондай-ақ Қазақстанның әйгілі және атақты адамдары туралы очерктерін жариялады.
1997 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейін Ж.С.Елубаев жер қойнауын пайдалану және қоршаған ортаны қорғау саласындағы қатынастарды реттейтін нормативтік құқықтық актілерді әзірлеуге белсене атсалысты. Ол көптеген заңнамалық актілердің, атап айтқанда, Экологиялық кодекстің, жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңдардың, табиғатты пайдалану мәселелері бойынша қолданыстағы нормативтік құқықтық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы заңдардың жобаларын әзірлеу жөніндегі жұмыс топтарының мүшесі болды. Қазіргі уақытта ол Экологиялық кодекстің Тұжырымдамасы мен жаңа жобасын әзірлеу жөніндегі жұмыс тобының мүшесі. KAZENERGY Үйлестіру кеңесінің мүшесі, ҚР Жоғарғы Сотының жанындағы Халықаралық кеңестің мүшесі және «Kazakhstan Bar Association» Заң консультанттары палатасының төрағасы ретінде Жұмагелді Сәкенұлы ел экономикасын басқару және оның құқықтық жүйесін жетілдіру мәселелері жөніндегі стратегиялық бағдарламалық құжаттарды әзірлеуге белсене қатысады.
2005 жылы Жұмагелді Сәкенұлы және KPLA Атқарушы директоры Айгерім Бралина Еуразиялық делдалдық талқылау орталығын құрды, ол өз кезегінде Халықаралық коммерциялық төрелік сотты (ICAC) және Еуразиялық делдалдық талқылау орталығының Аралық сотын (ЕДТО АС) құрды. Бұл соттар басқа да осы тектес төрелік соттармен бірге қоғамды демократияландыруда, нарықтық экономиканы орнықтыруда, бизнес саласында құқықтық тәртіпті орнатуда, шаруашылық дауларды шешудің заңды, әділ және біркелкі құқық қолдану тәжірибесін қалыптастыруда маңызды рөл атқарады.
2010 жылы Жұмагелді Сәкенұлы өзінің қызы Абдуллаеа Жанармен және отбасының басқа мүшелерімен бірге «YELYUBAYEV & PARTNERS» фирмасын құрып, қазір ол Қазақстандағы заң қызметтері нарығында өзінің лайықты орнын тапты. 2012 жылы фирма «COLIBRI» халықаралық заң фирмасымен бірікті, кейіннен оның атауы өзгертіліп «Unicase» деп аталатын болды, оның серіктестерінің бірі Жанар Абдуллаева болды.
2012 жылы Ж.С.Елубаев жас заңгерлер мен еліміздің жетекші заң фирмалары «Дентонс», «Эквитас», «Грата», «Саят Жолшы және Серіктестер», «Olympex Advisers», «YELYUBAYEV & PARTNERS» басшыларының бастамасын қолдап, «Kazakhstan Bar Association» Коммерциялық заңгерлер алқасы» республикалық қоғамдық бірлестігінің құрылтайшыларының бірі болды. 2019 жылы бұл кәсіби ұйым «Kazakhstan Bar Association» Заң консультанттары палатасы болып қайта ұйымдастырылды, қазір ол ұлттық және шетелдік заң фирмаларында жұмыс істейтін ең озық ойлы заңгерлерді, сондай-ақ корпоративтік заңгерлерді біріктіреді. Жұмагелді Сәкенұлы KazBar Басқарушы Кеңесі Төрағасының орынбасары болып табылады. 2013 жылы KazBar «International Bar Association» (IBA) заңгерлердің халықаралық кәсіби ұйымының мүшесі болды.
Ж.С.Елубаев бірінші қазақ заңгерлерінің қатарында әлемдегі аса беделді Корольдік Төрешілер Институтының (Member of the Chartered Institute of Arbitrators, “MCIArb”) мүшесі болды. Ол сондай-ақ Ағылшын-Ресей заңгерлер алқасының мүшесі және бірқатар коммерциялық төреліктің төрешісі. 2011 жылы Американың өмірбаян институты Жұмагелді Сәкенұлын «құқық мәселелерін зерттеудегі ерекше өнімділігі үшін» халықаралық «Цицерон» сыйлығымен марапаттады, сондай-ақ оның есімі «Who is Who in the World» және «Who is Who in the Asia» библиографиялық жинақтарына енгізілді.
Қазақстан Республикасының құқық жүйесін дамытуға қосқан елеулі үлесі үшін Ж.С.Елубаев «Құрмет» және «Парасат» (Кісілік) орденімен, көптеген мемлекеттік және ведомстволық медальдармен, атап айтқанда: «Қазақстан Республикасының Конституциясына 10 жыл», «Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл», «Қазақстан Республикасының Конституциясына 20 жыл», «Қазақстан Республикасының прокуратурасына 20 жыл» ордендерімен, сонымен қатар көптеген және ведомстволық медальдармен және белгілермен марапатталған.
Жұмагелді Сәкенұлы өзінің кәсіби табысқа жетуінің негізі отбасы деп санайды, өйткені ол оған өзінің жан-жақты жоспарларын іске асыруға күш пен мүмкіндік береді. Оның зайыбы Жібек Ербұланқызы білімі бойынша экономист, оның музасы және өмірлік кеңесшісі.
Қызы Жанар әкесінің жолын қуып, заңгер болды. Н.А.Шәйкенов ректор болған тұсында Қазақ гуманитарлық-заң университетін ойдағыдай тәмамдаған, Ноттингем университетінде заң бакалавры дәрежесін және Лондон Экономика және саясаттану мектебінде (Ұлыбритания) заң магистрі дәрежесін алды. Оқуды аяқтағаннан кейін «LEBOEUF, LAMB, GREEN &MACRAE», «HERBERT SMITH», «NORTON ROSE» сияқты белгілі шетелдік заң фирмаларында тағылымдамадан өтті, «COUDERT BROTHERS», «DENTON WILDE SAPTE» халықаралық заң фирмаларында жұмыс істеді. «YELYUBAYEV & PARTNERS» ұлттық заңгерлік фирмасының негізін қалаушы болды. Қазіргі уақытта «Unicase» заңгерлік фирмасының серіктесі.
Ұлы Жанат – ҚР Президенті жанындағы Қазақстан менеджмент, экономика және болжау институтында (ҚМЭБИ) бизнеске әкімшілік ету және бухгалтерлік есеп саласында бакалавр дәрежесін, сондай-ақ әлеуметтік ғылымдар бакалавры дәрежесін алды. 2009 жылы Солтүстік Вирджиния Университетінде (Прага, Чехия) қаржы саласында MBA іскерлік әкімшілік ету дәрежесін алды.
Ж.С.Елубаев өзінің бүкіл саналы өмірін заңға қызмет етуге, елімізде демократиялық даму принциптерін орнықтыруға, ізгі де әділ құқықтық жүйені қалыптастыруға, жас ұрпақты тәрбиелеуге және Қазақстан ғылымын дамытуға арнады.
SHORT BIOGRAPHY OF ZHUMAGELDY SAKENOVICH YELYUBAYEV
Professional, scientific, pedagogical and public activity of the doctor of law, the honored professor of the Al-Farabi Kazakh National University, the L.I. Gumilyov Eurasian National University, the Kazakh Humanitarian Legal University, the Caspian Public University, the member of the Russian Academy of Natural Sciences (RF RANS), the member of the Saint-Petersburg Academy of Science and Arts (Saint-Petersburg, RF)
Zhumageldy Sakenovich Yelyubayev was born on March 4, 1954 in the soviet farm Kutuzovsky of the Irtysh District of the Pavlodar oblast, in the family of the pioneer virgin landers. Later his parents returned to the Omsk oblast of the Russian Federation, the native land of their ancestors, where Zhumageldy Sakenovich spent the years of his childhood and youth.
He spent his school years in the village of Sibirsky of the Novovarshavsky district of the Omsk oblast, though he went to three different schools: the Sibirsky elementary school, the Aleksandrovsk eight-year school and the Novovarshavsky secondary school, where in 1971 he was awarded a certificate of secondary education.
He started his labor activity in October 1971 at the Sibirsky grain receiving station as a processing equipment maintenance fitter.
From May 1972 through June 1975 he underwent active military service in the navy troops of the border forces of USSR State Security Committee on the Sakhalin Island protecting the Soviet-Japanese state border. For perfect accomplishment of military duty he was awarded two badges of honor “Expert of the Border Troops” of the first and second degree. He joined the CPSU during his military service.
Upon demobilization from the USSR military forces, during the period from September 1975 through October 1976 he worked as a driver at the very Sibirsky grain receiving station.
From September 1976 through June 1981 studied first at the workers’ faculty preparatory division, then at the judicial and procuratorial department of the R.A. Rudenko Sverdlovsk Law Institute (currently the Uralsk State Law University). In his student days Zhumageldy Sakenovich actively participated in public work, was elected a deputy chairman of the trade union organization of students of the institute and a member of the komsomol committee of the institute, and was appointed a commissar of the student construction brigade.
Upon graduation from the institute until June 1982 he worked as the inspector of the public order security department of the transport police at the railway station Sverdlovsk-Passenger in the rank of lieutenant of the militia. There he was elected secretary of the primary party organization of the internal affairs department in transport.
In June 1982 Zhumageldy Sakenovich was elected people’s judge of the Ivdel City People’s Court of the Sverdlovsk oblast where he worked until June 1987. During this period he was elected secretary of the primary party organization of the court, the procurator’s office and the bar of the city of Ivdel. He was actively published in the city newspaper, was among trusted representatives arranging the election of Boris Nikolayevich Yeltsin, former First Secretary of the CPSU Sverdlovsk Oblast Committee as the deputy of the USSR Supreme Soviet, later he became the first President of the Russian Federation.
Since June1987 until present time, professional, scientific, pedagogical and public activity of Zhumageldy Sakenovich has been related to the Republic of Kazakhstan.
Upon completion of professional activity in Russia, he was invited to take the position of judge in the Kazakh SSR, and on July 4, 1987 at the session of the Alma-Ata City Soviet of People’s Deputies he was elected Deputy Chairman of the Alma-Ata City Criminal Court. This court then was and now is the major court of the second instance in the court system of Kazakhstan.
During the work at this position and with the support of the then chairman of the Alma-Ata City Court Valery Nikolayevich Bulovich (whose current status is the retired judge of the RoK Supreme Court), he made a significant contribution into the formation of a uniform judicial practice in criminal cases considered by the courts of first and second instances of Almaty. A specific notice should be given to his role in the development of legitimate, equitable and humane practice of sentencing for committed offences unrelated to heavy and especially grave crimes. Holding this position, Zhumageldy Sakenovich established the career development system for young judges, having organized their training based on the analysis of judicial mistakes. Such practice proved its high efficiency and allowed significant increasing of quality of justice and reducing the number of judicial mistakes in criminal cases.
In autumn 1989, Zhumageldy Sakenovich was invited to work in the state legal department of the Central Committee of the Communist Party of Kazakhstan where he held the positions of instructor and adviser. During this period of his work jointly with his colleagues he made a significant contribution into the organization of legal education of the population, development of democratic principles of managing local party organizations, composition and formation of law enforcement bodies of highly qualified lawyers. He directly participated in the selection of candidates to the responsible positions in the Supreme Court, the Prosecutor’s Office and the Ministry of Justice of the Kazakh SSR, as well as the candidates to the positions of the deputies of the Supreme Soviet of the Kazakh SSR of the “perestroika period” and the first composition of the Constitutional Court of the Republic of Kazakhstan.
In October 1991 Zhumageldy Sakenovich was elected a judge of the Supreme Court of the Kazakh SSR at the session of the Supreme Soviet of the Kazakh SSR. On this position he worked until April 17, 1996. The years of work in the highest judicial instance of the country were most creative for Zhumageldy Sakenovich with respect to his profession, where he proved to be a highly professional and independent judge. His judicial rulings were distinguished by high quality both with regard to their content and substantiation of court decisions. He jointly with the former judge of the RoK Supreme Court S.M. Markov currently the retired judge of the Supreme Court of the Russian Federation), developed the draft of the notable law on amending the Criminal Code of the Republic of Kazakhstan, which consolidated two chapters of the criminal law into one. The chapters are – “Crimes against personal ownership” and “Crimes against state and social ownership”. This law officially acknowledged the rule of the constitutional principle of equal protection of the right of ownership. During these years he was the member of the editorial staff of the journal “The Bulletin of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan”, summarized judicial practice, participated in drafting Resolutions of the Plenum of the RoK Supreme Court, actively published in mass media, and lectured at the institute ‘of continuous education of judges. In 1994 he was among those first judges of the Supreme Court who were assigned the first qualification rank of the judge by the Presidium of Supreme Soviet of the Republic of Kazakhstan. During the period of internal reforms of the Communist Party, Zhumageldy Sakenovich was among few members of the party who voluntarily suspended their membership in the party to ensure the independent status of the judge. During these very years by his proactive attitude of a lawyer and citizen he facilitated the establishment of political views on the division of branches of power into legislative, executive and judicial by participating in the development of regulatory legal acts, publication of his articles in mass media, and public speeches. Those were the years of first reforms, and his voice was recognizable among the judicial community. He was harsh to the facts of interference in judicial practice, it can be proved by his speech at the Plenum of the RoK Supreme Court supported by the official written statement containing sharp criticism of the Security Council chaired by the President of the Republic of Kazakhstan, which unfoundedly assessed at one of its meetings the work of the RoK Supreme Court as unsatisfactory.
On April 17, 1996, Zhumageldy Sakenovich was appointed by the order of the RoK President, to the position of the Deputy General Prosecutor of the Republic of Kazakhstan. His authority included provision of prosecutor’s supervision over pretrial investigation, inquest and officer work performed by the internal affairs bodies, the State Security Committee, the State Investigating Committee of the Republic of Kazakhstan.
His talent of an organizer and manager was revealed in the RoK General Prosecutor’s Office, administrations and departments supervised by him continued to work creatively in a new way, reporting prosecutors identified the new approach and new principles of work. Prosecutorial bias in prosecutor’s supervision, red tape in the investigation of criminal cases started disappearing from the routine work of the higher body of prosecutor’s supervision. The prosecutors of administrations and departments of the RoK General Prosecutor’s Office reporting to Zhumageldy Sakenovich began to work more independently and assume responsibility for important procedural decisions on criminal cases. More strict approach was undertaken to the issues related to the prosecutor’s sanctions to apply to suspected and accused such type of preventive measures as confinement under guard (arrest).
With personal participation of Zhumageldy Sakenovich there were reviewed criminal cases the investigation under which continued for several years and definitive decisions were made. In the absence of in dubitable evidence of complicacy of individuals against whom criminal cases were initiated, and due to impossibility to collect new evidence of their guilt in the commitment offences they were accused of, the proceedings on these criminal cases were cancelled on exonerative grounds. Zhumageldy Sakenovich restricted requirements to prosecutors on the issue of arrest warrants, extension of the period of investigation of criminal cases, and law enforcement intelligence. Such strict approach allowed establishing a reliable filter to protect individuals in the sphere of criminal litigation.
The independent and bold position of the Deputy RoK General Prosecutor Zh.S. Yelyubayev was not accepted by all, especially by the interrogating bodies, bodies performing pretrial investigation and officer work subject to the new format of prosecutor’s supervision restricting to a certain extent their actions. The history retains the stories of the consequences in such cases - written reports from the RoK State Investigating Committee containing disagreement with the new approach of the RoK General Prosecutor’s Office to the issues of procurator’s supervision over interrogation, pretrial investigation and officer work were “escalated” to the table of the RoK President. The RoK President’s Office reacted immediately; the Head of State instructed the RoK General Prosecutor’s Office to go into facts of termination of criminal cases on exonerative grounds, especially, especially cases involving former governmental officials of high rank: the head of the oblast administration (currently there are called Akins), the deputy head of the oblast administration, the adviser to the RoK President etc. The audit of rulings on termination of criminal cases approved by Zh.S. Yelyubayev was started. There were eleven most important audits. The result was that only one ruling on the criminal case was cancelled by the RoK General Prosecutor (by that time a new head managed this authority). Evidently, a report was to be submitted to the higher authority. It should be noted that literally in six months this case was again terminated on exonerative grounds and the deputy head of the administration of one of oblasts charged in this case was restored to the former position. All other rulings on termination of cases approved by Zh.S. Yelyubayev were upheld. Nevertheless, he was released from the position of the Deputy RoK General Prosecutor and appointed by the order of the RoK Prime Minister to the position of the RoK Vice Minister of Justice.
During the period of his work in the RoK General Prosecutor’s Office he was a member of the editorial staff of the specialist journal “Law and Time” («Заң және Заман»), proactively made publications in this journal and on the pages of other journals on the issues of reforming the procuracy system, granting new powers aimed at ensuring law and order in the country. He lectured at the Institute of Advanced Training of Procuracy Employees.
At the Ministry of Justice Zhumageldy Sakenovich got into the thick of the new environment of civil service and did a good job performing new obligations. During his work in this authority he participated in drafting many necessary for carrying out political and economic reforms, establishing of the status of courts and judges in the new conditions of the country’s development, reforming of the institutes of advocacy and notary. Specifically, he is a coauthor of drafts of such regulatory legal acts as the laws “On Courts and the Status of Judges”, “On Procuracy”, “On Enforcement Proceedings’, “On Advocate Practice”, “On Labor”, “On Court Enforcement Officers”, and such as – “The Code of Criminal Procedure” and “The Code of Civil Procedure”. As well as the laws “On Court Enforcement Officers”, “On Advocacy Practice” and the RoK Criminal Code adopted by the Parliament of the Republic of Kazakhstan upon his presentation.
Holding the position of Vice Minister of Justice, Zh.S. Yelyubayev headed the Judicial Qualification Commission where future judged, advocates and notaries were subject to online testing. Being the Chairman of this Commission, Zhumageldy Sakenovich made invaluable contribution into its establishment and development as the new legal institute of recruitment in the judicial system, advocacy and notary.
By Resolution of the RoK Government dated February 3, 1997 No. 140, Zh.S. Yelyubayev was assigned the advanced qualification class 6 of the governmental official.
November 15, 1997 is a very important date for Zh.S. Yelyubayev. He retires from the public service and by the invitation of the international transnational energy corporation Chevron transfers in the sphere of international business and becomes General Manager of the Negotiation Legal Department of the joint Kazakh-American venture Tengizchevroil developing rich oil and gas Tengiz and Korolyov fields in the Atyrau Oblast.
The management of Chevron Corporation and Tengizchevroil got interested in the experienced lawyer, national specialist, who could integrate two different legal systems, the western and the Kazakhstani system still dedicated to the traditions of the soviet legal system that the existing contradictions would not hamper development of the major oil project. The objective was both large-scale and complicated. First of all because the analogues of such adjusted legal aspects and legal rules did not exist at that time.
It was very difficult to leave the public service to which he dedicated almost twenty years. However Tengiz was interesting for Zhumageldy Yelyubayev in a human way. In reality he is a romantic. It was a romantic stance that some time drove him to taiga, to the remote polar city Ivdel where he began his judicial activity. That time it woke in the quiet corners of the soul of Zhumageldy Sakenovich a wish to make new discoveries and new opportunities. The sphere of international business was new for Kazakhstan and most interesting for the lawyer. It was a nice area to apply knowledge, experience and capabilities. The unlimited talent, professionalism and a high potential of Zhumageldy Sakenovich as a lawyer, scientist, pedagogue and public revealed and developed during the subsequent years.
However, it was not easy to align with new realities. For many years Zhumageldy Sakenovich was in the flow of events related the reform of the legal system of the country, in the thick of politics, turbulent of state. That time Zh.S. Yelyubayev was entrusted a task to build a team capable to provide efficient and flawless legal support to the production venture of the international scale, new for the economy of Kazakhstan. The task was fulfilled – the team was successfully built and legal support to the production activity of the Kazakhstani oil giant was arranged.
Those years under by initiative of Zhumageldy Sakenovich and support of the advanced legal community there is established the Kazakhstan Petroleum Lawyers Association (KPLA), which irreplaceable President he remained to date. The implementation of this idea of Zhumageldy Sakenovich was supported by the outstanding Kazakhstani lawyers: Maidan Kuntuarovich Suleimenov, Doctor of Law, Professor, Member of the RoK NAS; Kanatbek Safinov, Doctor of Law, Professor, current Senator of the RoK Parliament; Olga Chentsova, Aigul Kenzhebayeva, Tlek Baigabulov, Kenneth Mack – Managing Partners the law firms Aequitas, Dentons, Grata and Chadbourne and Park; Valery Nikolayevich Bulovich, Retired Judge of the RoK Supreme Court; and many others. For twenty years this association consisting of over 200 members proved tom be one of the proactive public associations in the oil and gas industry and the legal community. Its floor became an independent forum for discussing topical issues on the sphere of subsoil management, foreign investments, increase of the Kazakhstan content in subsoil contracts, ensuring stability of executed contracts and investment agreements, improving applicable legislation.
By initiative of Zh.S. Yelyubayev and support of Tengizchevroil joint venture and legal community, the currently renowned forum was established – “The International Atyrau Legal Conference”, convened annually in Atyrau. At this forum topical issues and concerns of the oil and gas industry are discussed and proposals and recommendations to improve legislation and work out uniform law enforcement practice, including judicial, are developed. Based on conference results, the book of materials of the forum is published and it has become a sought-after edition of the lawyers and specialists working in this area of the economy of Kazakhstan.
In 2004 by initiative of Zhumageldy Sakenovich there was established the journal “Subsoil Use and Law”, remaining to date the only edition in the post-soviet territory, whose materials are presented in Russian and English in one issue and complete. All these years Zh.S. Yelyubayev has been the editor-in-chief of the journal.
During his work in Tengizchevroil Zhumageldy Sakenovich participates personally in civil proceedings in the courts of all instances, representing the interests of the enterprise and its founders. Many of these cases where large amounts calculated by tens and hundreds of millions of dollars were in dispute were successfully resolved to the benefit of the company. They demonstrated his high professionalism, good knowledge of the applicable legislation; ability to correctly interpret its rules, the main point is that he always bases his position on the generally accepted legal principles of the national and international law.
In 2008, Zhumageldy Sakenovich was invited to take the position of the Managing Counselor of the Eurasia Business Unit of Chevron Corporation, where he has worked until 2018 as the staff employee, and for some time he provided consulting services to this corporation. As Managing Counselor he was responsible for legal support to Chevron Corporation in the Eurasia region (Russia, Kazakhstan, Turkey, and Azerbaijan). These are major international investment business projects of Chevron: development of Tengiz, Korolyov and Karachaganak fields in Kazakhstan; participation in the management of the Caspian Pipeline Consortium in Russia; participation in the exploration of subsoil in the Caspian offshore of Azerbaijan and Turkey; polyethylene and pipe plants in Atyrau, and other know-how projects.
Simultaneously with main work, Zhumageldy Sakenovich undertakes pedagogical activity in the main university of the country – the Al-Farabi Kazakh National University, and the Adilet Higher Law School of the Caspian Public University, and gives guest lectures in other higher educational institutions of the country. He lectures on environmental law, subsoil law, supervises scientific studies of master’s students and PhD students, annually he graduates several Bachelors of Arts, supervising their diplomas.
During the last decade Zh.S. Yelyubayev proactively carries out scientific research, was awarded Candidate and Doctor of law degrees. His Candidate’s dissertation on the theme “Liability for Crimes in the Sphere of Financial and Credit Relations (criminal and criminological aspects)” opened a new page in the study of legal issues in this sphere of the economy.
In 2010, Zhumageldy Sakenovich successfully defended the Doctor’s dissertation on the theme “Theoretical and Methodological Issues of Subsoil Use Regulation: domestic experience and foreign practice”. The leadi9ng organization for his Doctor’s dissertation was the Institute of Legislation and Comparative Law under the Government of the Russian Federation, and the official opponents we the well-known scientists in the sphere of natural resource law: Boris Dmitriyevich Klyuyev, Doctor of Law, Professor of the Chair Agrarian and Environmental Law of the Moscow State Law Academy, Full-fledged Member of the Academy of Mining Sciences of the Russian Federation; Mikhail Mikhailovich Brenchuk, Doctor of Law, Professor, Honored Scientific Worker of the Russian Federation, Head of the Sector of Environmental Law of the Institute of State and Law of the Russian Academy of Sciences; Abdimanap Yelikbayevich Bekturganov, Doctor of Law, Professor, former President of the I. Zhansugurov Zhetysu State University.
By this work ZH.S. Yelyubayev reanimated scientific research in the sphere of subsoil management, having continued theoretical study of the framer of the Kazakhstan Mining Law N.B. Mukhitdinov. Currently Zhumageldy Sakenovich is the leader in this direction of the legal science. His position on the role and place of subsoil law in the system of branches of the Kazakhstan law, theoretical substantiation of this position, and arguments for it are new and unique and consistent with market relations in the contemporary history of our country.
His scientific research is supported by published works, and his publications in legal journals, newspapers and other mass media. He also published thirteen books: “Issues of legal subsoil regulation: domestic experience and foreign practice (a monograph in Russian and English); “Жер қойнауын пайдалануды құқықтық реттеу проблемалары: отандық тәжірибе және шетелдік жүзе” (a monograph in Kazakh); “Issues of Statutory Regulation of Sulphur Extraction, Production, Storage and Transportation» (a monograph in Russian), “Issues of Statutory Regulation of Sulphur Extraction, Production, Storage and Transportation» (a monograph in English); “Subsoil Use and Law” (collected articles, presentations and commentaries); “Thoughts about Law” (collected articles, presentations and commentaries); “Liability for Crimes in the Sphere of Financial and Credit Relations” (a monograph in Russian), “Liability for Crimes in the Sphere of Financial and Credit relations» (a monograph in English); “Financial and Credit System (a collection of regulatory legal acts with commentaries); “Issues of Law-making and Law Enforcement” (collected articles, presentations, commentaries and interviews); “…And my heart will throw open” (an autobiographic novel); “About the Life of Outstanding People” (essays about our contemporaries), and “Issues of Legal Provision of Environmental Safety in the Republic of Kazakhstan” (Syllabus for the first year Master’s students of the Al-Farabi KNU (the course “Environmental Law”). He published over 250 articles on the topical issues of criminal law, administrative law, civil law, environmental law, subsoil law, investment law, tax law, and essays about outstanding and notable people of Kazakhstan.
Since С 1997 to date, Zh.S. Yelyubayev takes an active participation in drafting regulatory legal acts regulating relations in the sphere of environmental protection. He was a member of working groups drafting many legislative acts, specifically the Environmental Code, laws on subsoil and subsoil use, the law amending the applicable regulatory legal acts on the issues of subsoil use. Currently he is a member of the working group drafting the Concept and new draft Environmental Code. Being a member of the KAZENERGY Coordinating Council, a member of the International Council under the RoK Supreme Court and Chairman of the Chamber of Legal Consultants Kazakhstan Bar Association; Zhumageldy Sakenovich actively participates in the development of strategic program documents on the issues of management of the country’s economy and improvement of its legal system.
In 2005, Zhumageldy Sakenovich together with Aigerim Bralina, KPLA Executive Director of the Eurasian Mediation Centre, which in its turn founded the International Commercial Arbitration Court (ICAC) and the Arbitration Court of the Eurasian Mediation Centre (ТС ЕЦПР). These courts together with other similar arbitration courts play an important role in the democratization of the society, in the assertion of the market economy, in the establishment of law and order in the sphere of business, formation of legal, equitable and uniform law enforcement practice in commercial litigation.
In 2010, Zhumageldy Sakenovich together with his daughter Zhanar Abdullayeva and other members of his family founded the law firm YELYUBAYEV & PARTNERS, which successfully entered the legal services market of Kazakhstan. In 2012, the firm integrated with the international law firm COLIBRI, which subsequently was renamed and got the new name Unicase, one of the partners of which became Zhanar Abdullayeva.
In 2012, Zh.S. Yelyubayev supported the initiative of young lawyers and heads of leading law firms of the country Denton’s, Aequitas, Grata, Sayat Zholy & Partners, Olympex Advisers, and YELYUBAYEV & PARTNERS and became one of the founders of the Republic Public Association Commercial Bar Association Kazakhstan Bar Association. In 2019 this professional organization was reorganized into the Chamber of Legal Consultants Kazakhstan Bar Association, which combines the most advanced lawyers working in national and foreign law firms and corporate lawyers.
Zh.S. Yelyubayev together with the first Kazakhstani lawyers became a member of the world-reputable Chartered Institute of Arbitrators, “MCIArb”). He is also a member of the British-Russian Law Association and the arbitrator of a number of commercial arbitration courts. In 2011, the American Biographical Institute awarded the international Cicero Award to Zhumageldy Sakenovich and his name was listed in the biographical reference guides Who is Who in the World and Who is Who in the Asia.
Zh.S. Yelyubayev was awarded the Order of Honor (Kurmet) and the Order of Nobility (Parasat) for significant contribution into the development of the legal system of the Republic of Kazakhstan, many state and departmental medals, specifically “10 years of the Constitution of the Republic of Kazakhstan”, “20 years of Independence of the Republic of Kazakhstan”, “20 years of the Constitution of the Republic of Kazakhstan”, “20 years of the Office of the Public Prosecutor of the Republic of Kazakhstan”, and many departmental medals and badges.
Zhumageldy Sakenovich believes that the source of his professional success is his family that gives him strength and opportunities to for the implementation of comprehensive plans. His wife Zhibek Yerbulanovna, economist by education, is his Muse and Adviser for life. His daughter followed his steps and became a lawyer. She successfully graduated from the Kazakh Law University when its President was A.N. Shaikenov, received the degree of Bachelor of Law of the University of Nottingham and the degree of Master of Law of the London School of Economics and Political Science (UK). Upon completion of study she served internship in the well-known foreign law firms LEBOEUF, LAMB, GREEN &MACRAE, HERBERT SMITH, NORTON ROSE, worked in the international law firms COUDERT BROTHERS, DENTON WILDE SAPTE. She was a founder of the national law firm YELYUBAYEV & PARTNERS. Currently she is a partner of the law firm Unicase.
His son Zhanat received Bachelor’s degree in business administration and accounting, and the degree of Bachelor of Social Sciences in the Kazakhstan Institute of Management, Economics and Strategic Research under the RoK President (KIMEP). In 2009 he received the degree of Master of Business Administration in Finance at the University of North Virginia (Prague, Czechia).
Zh.S. Sakenovich devoted all his conscious life to the service of law, asserting democratic principles of development in the country, formation of humane and just legal system, education the new generation and development of the Kazakhstan science.